به نقل از «فرارو»

نگاهی به جامعۀ هخامنشیان/ درس راست گویی در مدارس

تاریخ انتشار: ۱۹ تیر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۱۸۴۱۲۲

در نوبت پیشین نوشتیم که شاهنشاهی یا امپراتوری هخامنشی، دولتی بود با وسعتی چشم‌گیر، که تقریبا به صورت فدرالیستی اداره می‌شد؛ چراکه ملل گوناگونی تحت حاکمیت این دولت بودند. همچنین دربارۀ نظام سیاسی و اداری و نحوۀ کشورداری هخامنشیان توضیحاتی دادیم و اینک توضیحاتی دربارۀ نظام اجتماعیِ شاهنشاهیِ هخامنشیان.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

به گزارش عصر ایران، «خانواده» در عصر هخامنشیان، مثل سایر نقاط جهان در آن روزگار، بر بنیان پدرسالاری استوار بود. با این حال آزادی‌های اجتماعی زنان، چنانکه پیشتر توضیح دادیم، چشم‌گیر بود. آزادی‌های اجتماعی زنان در شاهنشاهیِ هخامنشیان به مراتب بیشتر بود تا در تمدن اسلامی. با اینکه امپراتوری هخامنشیان ۱۱۰۰ سال قبل از خلافت اسلامی پا به عرصۀ تاریخ نهاده بود.

زنان در جامعۀ تحت حکم‌رانی هخامنشیان حق رفت و آمد آزاد داشتند و در خانه ماندن و مردان بیگانه را نشناختن، نشانۀ فضیلت اخلاقی آن‌ها نبود. با این حال مورخان نوشته‌اند از زمان داریوش بزرگ، آزادی زنان کمتر از قبل شد. این محدودیت البته بیشتر شامل حال زنان ثروت‌مند می‌شد چراکه ثروت آنان یکی از ابزار‌های کسب نفوذ و قدرت سیاسی بود؛ بنابراین کنترل بیشتری متوجه زنان ثروتمند شد.

تبعیض دیگر بین زنان و مردان، برخورداری مردان از حق ازدواج با چند زن و وضع قوانین سفت و سخت دربارۀ وفاداری زنان بود. این نکته را محمد عبدالقدیرویچ داندامایف، مورخ روس، در کتاب «تاریخ اقتصادی و سیاسی هخامنشیان» نوشته است. داندامایف عضو آکادمی علوم روسیه و ایران‌شناس و هخامنشی‌شناس بود.

فرزندزایی، یکی از وظایف اصلی زنان در عصر هخامنشی بود و از این حیث تفاوتی بین ایران و سایر کشور‌های آن روزگار نبود. زادن فرزند مذکر، طبیعتا مطلوب‌تر از فرزند مونث بود چراکه مردان در جنگ به کار می‌آمدند و ارتش هخامنشیان نیز ارتشی بزرگ بود.

خانوادۀ برخوردار از فرزندان متعدد نیز خانواده‌ای مطلوب در آن روزگار بود و مممولا به خانواده‌های پراولاد، کمک‌هایی از طرف پادشاه اعطا می‌شد.

شاهنشاهی هخامنشیان، دولت بزرگ و کارآمدی بود و در آن روزگار هنوز جهان لبریز از مردمان نشده بود؛ بنابراین عجیب نبود که یک دولت کارآمد خواستار افزایش جمعیت تحت حکمرانی‌اش باشد. چنین خواسته‌ای اگر از سوی یک دولت ناکارآمد مطرح شود، عجیب است.

فرزندان پسر، نقش مهمی در تولید اقتصادی و – چنانکه گفتیم – دفاع نظامی ایفا می‌کردند. آن‌ها پنج سال نخست زندگی خود را تحت مراقبت ویژۀ مادرانشان بودند و پس از آن، تربیت‌شان زیر نظر پدر صورت می‌گرفت.

در طبقات بالاتر، تعلیم و تربیت فرزندان جدی‌تر گرفته می‌شد. معمولا تعلیم و تربیت فرزندان در طبقات بالای جامعه، بر عهدۀ روحانیان بود که در خانه‌ها یا معابد انجام می‌شد. نوجوانانی هم که برای فرماندهی نظامی یا منشی‌گری در دیوانسالاری امپراتوری برگزیده می‌شدند، غالبا از خانوادۀ نجبا و اشراف بودند.

تعلیم و تربیت، به معنای آموزش و پرورش امروزی، متعلق به فرزندان خانواده‌های نجبا و اشراف بود. این ویژگی، نشانۀ تبعیض طبقاتی جامعۀ ایران در عصر هخامنشیان بود که البته در آن روزگار چیز عجیبی نبود، ولی به هر حال، چنان تبعیضی امروزه نمی‌تواند مایۀ تفاخر ایرانیان باشد.

در واقع ایرانیان دوستدار تمدن باستانی ایران، باید به نقاط قوت آن دوران مفتخر باشند نه اینکه از نقاط ضعفش دفاع و یا نقاط ضعف را انکار یا توجیه کنند.

مدارس در آن دوران معمولا دور از بازار دایر می‌شد چراکه در مدارس بر «راستی» و «پرهیز از دروغ» تاکید می‌شد و بازار محلی پنداشته می‌شد که آلوده به دروغ و تقلب است. رونویسی و خواندن اوستا، رکن اساسی دروس مدارس بود.

در ایران عصر هخامنشی نیز مثل صدر اسلام بر آموزش تیراندازی و سوارکاری تاکید می‌شد و ایرانیان فرزندان خود را از همان کودکی به سمت یاد گرفتن این ورزش‌های رزمی و نیز آموختن فنون نظامی سوق می‌دادند.

ساختار طبقاتی جامعۀ هخامنشیان در کل به این صورت بود که خانوادۀ سلطنتی در رأس هرم قرار داشت. سپس خاندان‌های بزرگ پارسی قرار داشتند. سپس‌تر مستخدمین دولت و دبیران که طبقۀ اداری کشور را تشکیل می‌دادند. تجار و کسبه و دهقانان و کارگران نیز طبقات پایین جامعه را تشکیل می‌دادند.

علت فرودستی طبقاتی تجار این بود که جامعۀ هخامنشیان، برخلاف مثلا انگلیس قرن هفدهم میلادی، مبتنی بر سرمایه‌داری تجاری نبود.

مرتضی راوندی در کتاب «تاریخ اجتماعی ایران» به این نکته اشاره کرده است که برده‌داری به عنوان یک نظام اقتصادی، در امپراتوری هخامنشیان رایج نبود؛ برخلاف امپراتوری روم؛ بنابراین باید گفت یکی از پایه‌های اقتصاد هخامنشیان، کشورگشایی آن‌ها و مالیات و خراجی بود که از ملل سرزمین‌های فتح شده می‌گرفتند.

پایۀ دیگر اقتصاد ایران در عصر هخامنشیان، کشاورزی و دامداری بود. نظام کشاورزی و شبانی، در خود ایران پایۀ اقتصاد بود، ولی تجارت و مشاغل صنعتی عمدتا در دست ملل تابعه نظیر مصریان و فینیقیان بود.

ایجاد راه‌ها و جاده‌ها طولانی در دوران حکمرانی داریوش، در خدمت تسهیل تجارت بود. یکی از دلایل این اقدام هم اهمیت بیشتر تجارت در سرزمین‌های دورتری نظیر مصر بود. از دیگر نقاط قوت حکومت هخامنشیان، ایجاد سازمان منظم و متمرکز دولتی برای رسیدگی به امور کارگران و پیشه‌وران و نیز تقسیم کار و پرداخت مزد بود.

الواح بدست آمده از تخت جمشید نشان‌گر وجود سلسله‌ای از مقررات برای تعیین حقوق کارگران در آن دوران است. رومن گیرشمن، باستان‌شناس فرانسویِ اوکراینی‌تبار، در کتاب «ایران از آغاز تا اسلام» دربارۀ الواح تخت جمشید نوشته است:

«در آن‌جا حقوقِ وظیفۀ کارگران دقیقا تعیین شده و مزد یک کودک، یک زن، یک مزدور و یا یک پیشه‌ور مشخص شده است. حتی مزد روحانیان که در خدمت دین بودند ثبت شده است… در این زمان، سازمان‌ها و مراکزی برای جمع‌آوری کارگر ایجاد شده بود که شعبه‌هایی در ممالک مختلف شاهنشاهی داشته است.»

اگر به مشکلات ایران دو سدۀ اخیر نظر کنیم، در حالی که وسعت ایران از عصر قاجاریه تا به امروز، بسیار کوچک‌تر از ایرانِ عصر هخامنشی بوده، متوجه عمق کارآمدی حکومت هخامنشیان می‌شویم.

شاهنشاهی هخامنشی دست کم ۲۲۰ سال دوام آورد و نهایتا نیز با حملۀ امپراتوری قدرتمند اسکندر از بین رفت، ولی پادشاهی قاجاریه ۱۲۹ سال دوام آورد، پادشاهی پهلوی نیز ۵۳ سال.

ولی نکتۀ اساسی این است که قاجاریه و پهلوی، به لحاظ جغرافیایی، ایران به مراتب کوچک‌تری را اداره می‌کردند. جمهوری اسلامی هم. البته مشکلات جهان جدید طبیعتا بیشتر از مشکلات آن دوران است، ولی تداوم و به ویژه کارآمدی حکومت هخامنشیان هم قابل تحسین‌برانگیز بوده.

همچنین باید افزود که قاجاریه و پهلوی نه با حملۀ دشمن قدرتمند خارجی، بلکه در پی مخالفت نیرو‌های داخلی ساقط شدند. پادشاهی قاجاریه با انقلاب مشروطه متزلزل شد و سرانجام با کودتا به پایان خط رسید، پادشاهی پهلوی هم با انقلاب مردم ایران سرنگون شد.

منبع: فرارو

کلیدواژه: هخامنشیان قیمت طلا و ارز قیمت موبایل عصر هخامنشی آن روزگار آن دوران

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت fararu.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فرارو» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۱۸۴۱۲۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

تاج طلسم تاریخی علیه فوتسال زنان را شکست؛ دلتنگی برای جام ملت ها به پایان رسید

بعد از 7 سال چشم‌انتظاری سرانجام قرار است جام ملت‌های فوتسال زنان آسیا به انجام برسد.

به گزارش فوتبال 360، تیم‌های ملی فوتسال زنان ایران و ژاپن، جمعه بیست‌وهشتم اردیبهشت‌ماه 1397 بود که در فینال رقابت‌های جام ملت‌های آسیا 2018 برابر هم صف‌آرایی کردند که زنان فوتسال ایران بردی 5 بر 2 را به‌دست آوردند و توانستند برای دومین دوره پیاپی عنوان قهرمانی رقابت‌ها را از آن خود کنند و صاحب عنوان پرافتخارترین تیم قاره شدند. بعد از آن مسابقه، شرایط فوتسال زنان آسیا دگرگون شد و با وجود برنامه‌ریزی اولیه (AFC) برای برگزاری سومین دوره جام ملت‌ها در کویت در سال 2020 اما پاندمی کرونا شرایط کاملاً تغییر داد.

6 سال عمر نسل طلایی به هدر رفت!

جام ملت‌های آسیا 2020 در حالی از سوی کنفدراسیون فوتبال آسیا قرار بود به میزبانی کویت برگزار شود که این رقابت‌ها لغو شد و بعد از آن‌هم، با وجود موجی از درخواست‌ها برای احیای جام ملت‌های فوتسال زنان آسیا اما این درخواست موردتوجه مسئولان (AFC) قرار نگرفت تا بیش از 6 سال از عدم برگزاری جام ملت‌ها بگذرد! در این فاصله، شرایط تیم ملی فوتسال زنان ایران هم رو به افول بود و تعطیلی پی در پی اردوهای ملی و عدم حضور در تورنمنت‌های بین‌المللی و معتبر باعث شد تا 6 سال از عمر نسل طلایی فوتسال ایران با تجربه 2 قهرمانی در قاره کهن به هدر برود!

پایان چشم‌انتظاری‌ها و احیای جام ملت‌ها

کمیته فوتسال و فوتبال ساحلی کنفدراسیون فوتبال آسیا با مدیریت مهدی تاج کار خود را پیش می‌برد و در حاشیه برگزاری جام ملت‌های فوتسال مردان آسیا که به میزبانی کشور تایلند در حال پیگیری است و فردا (یکشنبه) مسابقه فینال میان تیم‌های ملی ایران و تایلند برگزار خواهد شد، این کمیته تشکیل جلسه داد. بعد از مدت‌ها چشم‌انتظاری، سرانجام (AFC) تصمیم نهایی خود برای برگزاری جام ملت‌های فوتسال زنان آسیا را گرفت و قرار است این رقابت‌ها 17 تا 28 اردیبهشت‌ماه 1404 برگزار شود.

3 تیم برتر جام ملت‌ها به جام جهانی می‌روند

کنفدراسیون فوتبال آسیا هنوز میزبان رقابت‌های جام ملت‌های آسیایِ پیش‌رو را معرفی نکرده است اما جزئیات برگزاری رقابت‌ها مشخص است؛ به‌طوری‌که 12 تیم برتر قاره کهن در قالب 3 گروه 4 تیمی حضور پیدا می‌کنند و از هر گروه، تیم‌های اول و دوم به مرحله یک‌چهارم نهایی صعود می‌کنند و همچنین 2 تیم از 3 تیم برتر سوم هم می‌توانند به مرحله یک‌چهارم نهایی راه یابند. بعد از برگزاری مسابقات مرحله یک‌چهارم نهایی و نیمه‌نهایی، سرانجام 2 تیم فینالیست به همراه تیم سوم رقابت‌ها جواز حضور در اولین دوره جام جهانی فوتسال زنان را به‌دست می‌آورند.

زنان فوتسالیست چشم‌انتظار اولین جام جهانی تاریخ!

جام جهانی فوتسال زنان در حالی قرار است برای نخستین‌بار زیرنظر فیفا در سال 2025 به انجام برسد که هنوز موعد رسمی این رقابت‌ها اعلام نشده اما براساس اعلام رسمی فیفا قرار است با حضور 16 تیم به انجام برسد. 4 سهمیه در اختیار قاره اروپا خواهد بود و قاره آسیا هم 3 سهمیه دارد. همچنین آمریکای جنوبی 3 سهمیه، آمریکای شمالی 2 سهمیه، آفریقا 2 سهمیه، اقیانوسیه یک سهمیه و میزبان هم یک سهمیه در اولین دوره جام جهانی فوتسال زنان خواهند داشت که با توجه به قدرت فوتسال زنان ایران، ملی‌پوشان شانس بالایی برای حضور در اولین دوره جام جهانی فوتسال زنان دارند.

پیش از قرعه‌کشی جام ملت‌ها، ایندور گیمز در راه است!

کنفدراسیون فوتبال آسیا در نظر دارد که روز پنجشنبه هجدهم بهمن‌ماه 1403 مراسم قرعه‌کشی جام ملت‌های آسیا 2025 را برگزار کند. نکته مهم اینکه پیش از برگزاری این مراسم، یک تورنمنت مهم پیش‌روی فوتسال زنان ایران است و آن‌هم رقابت‌های قهرمانی داخل سالن آسیا (ایندور گیمز) است؛ مسابقاتی که بعد از 3 دوره تعویق، سرانجام قرار است از 30 آبان تا 12 آذر 1403 انجام شود و بدون‌شک این تورنمنت می‌تواند فرصت مناسبی برای آماده‌سازی زنان فوتسال ایران در مسیر حضور در جام ملت‌های آسیا 2025 باشد.

کانال عصر ایران در تلگرام بیشتر بخوانید: تمرین تیم ملی فوتسال زنان (عکس) فوتسال زنان (عکس)